Spółdzielnia to taki rodzaj przedsiębiorstwa, który polega na dobrowolnym zrzeszeniu się nieograniczonej liczby osób. Skład osobowy spółdzielni jest niezmienny, natomiast jej fundusz udziałowy może ulegać zmianom. Tego rodzaju podmiot gospodarczy posiada osobowość prawną.
Spółdzielnie prowadzą swoją działalność na podstawie ustawy o prawie spółdzielczym z dnia 16 września 1982 roku. Każda spółdzielnia w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą, kulturowo- oświatową i społeczną. Majątek należący do spółdzielni stanowi prywatną własność jej członków.
Majątek spółdzielni dzieli się na: fundusz udziałowy (powstający z wpłat udziałów członkowskich), fundusz zasobowy (powstający z wpisowego oraz nadwyżki finansowej, jest bezzwrotny i niepodzielny,) i fundusz wkładów (podlega zwrotowi, nie uczestniczy w pokryciu strat).
Założycielami spółdzielni może być co najmniej 10 zrzeszonych osób fizycznych lub trzy osoby prawne (w przypadku spółdzielni produkcji rolnej- co najmniej 5 osób fizycznych). Muszą one uchwalić statut spółdzielni, a także dokonać wyboru jej organów, czyli rady nadzorczej i zarządu. Najwyższym organem spółdzielni jest walne zgromadzenie bądź zebrania grup członkowskich (przedstawicieli). Jego zadaniem jest decydowanie w najważniejszych decyzjach spółdzielni oraz ogłaszanie uchwał. Innymi organami spółdzielni są: rada nadzorcza (nadzoruje i kontroluje bieżącą działalność zarządu, orzeka o nabywaniu nieruchomości, uchwala plany gospodarcze, a także programy działalności spółdzielni), zarząd (reprezentuje spółdzielnie na zewnątrz, dokonuje w imieniu spółdzielni czynności prawnych oraz kieruje bieżącą działalnością spółdzielni), inne organy określone w statucie spółdzielni. Wszystkie organy spółdzielni wybiera się w tajnym głosowaniu.
W odróżnieniu od spółek handlowych członkowie zakładający spółdzielnię nie są zobowiązani do dysponowania żadnym minimalnym kapitałem założycielskim. Każdy członek spółdzielni musi posiadać przynajmniej jeden udział. Ponadto w tego rodzaju przedsiębiorstwach jakim jest spółdzielnia działa zasada tzw. „otwartych drzwi”. Oznacza to, że każda osoba, która spełni odpowiednie warunki ujęte w statucie lub przepisie prawa, może przystąpić do spółdzielni. Członkowie spółdzielni nie odpowiadają za zobowiązania spółdzielni. Mogą oni ponosić straty, ale tylko do wysokości wniesionego udziału.
Aby powołać do życia spółdzielnię, należy ją zgłosić do rejestru sądowego. Z chwilą wpisania jej do rejestru zyskuje ona osobowość prawną.
Wyróżnia się kilka rodzajów spółdzielni:
Spółdzielnie mogą zakładać własne związki gospodarcze lub rewizyjne, a także przystępować do takich związków. Najwyższym organem samorządu spółdzielczego w naszym kraju jest kongres spółdzielczości. Co cztery lata zwołuje go przez Krajowa Rada Spółdzielczości, będąca naczelnym organem samorządu spółdzielczego.
Statut spółdzielni spisuje się przy jej zakładaniu. Określa on między innymi nazwę spółdzielni, teren jej działalności, prawa i obowiązki jej członków, cel i przedmiot jej działania, zasady oraz tryb przyjmowania nowych członków, a także tryb ich wykluczania, wykreślania i występowania, wysokość wpisowego oraz udziałów członków danej spółdzielni, zasady wyboru i odwoływania członków organów spółdzielni, a także zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania strat.